Bệnh cúm gà là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với ngành chăn nuôi tại nước ta. Nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng, cũng như các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh là những nội dung quan trọng cần được tìm hiểu kỹ lưỡng.
Nguyên nhân bệnh cúm gà
Bệnh cúm gà là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút cúm týp A thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra. Các loại vi rút cúm A khác nhau được xác định bởi các protein bề mặt H (Hemagglutinin) và N (Neuraminidase), như H5N1 và H5N6, có khả năng lây lan và lây nhiễm rất cao.
Vi rút cúm gia cầm lây lan và lây nhiễm được thông qua nhiều đường khác nhau. Chủ yếu là qua đường hô hấp, tiêu hóa và tiếp xúc với các bộ phận cơ thể của gia cầm mắc bệnh. Ngoài ra, vi rút này cũng có thể lây truyền qua các vật trung gian như quần áo, dụng cụ, phương tiện vận chuyển, chim hoang dã và thủy cầm di cư. Đối tượng cảm nhiễm với bệnh cúm gà rất đa dạng.
Tất cả các loài gia cầm như gà, gà tây, vịt, ngan, cút, đà điểu, chim cảnh và chim hoang dã đều có thể bị lây nhiễm. Ngoài ra, vi rút cúm A cũng có thể lây nhiễm sang một số động vật có vú như lợn, chồn, hải cẩu, cá voi và thậm chí là cả con người.
Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng lây nhiễm và sự bùng phát của bệnh cúm gà bao gồm: độc lực của vi rút, điều kiện môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng), mật độ chăn nuôi, tình trạng miễn dịch và sức đề kháng của đàn gia cầm. Đặc biệt, vi rút cúm A có tốc độ đột biến nhanh, có thể kết hợp với các chủng vi rút khác để tạo ra các chủng mới nguy hiểm hơn.
Biểu hiện bệnh cúm gà
Triệu chứng lâm sàng của bệnh cúm gà phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độc lực của vi rút, độ tuổi của vật nuôi, điều kiện môi trường và sự bội nhiễm của các tác nhân khác. Tuy nhiên, các triệu chứng chung thường gặp bao gồm:
- Sốt cao, giảm hoạt động, ăn kém: Gia cầm thường bị sốt cao, uể oải, chậm chạp, ít hoạt động và giảm ăn.
- Giảm đẻ trứng, gầy mòn: Năng suất đẻ trứng giảm mạnh, đồng thời gia cầm gầy yếu, sụt cân nhanh chóng.
- Khó thở, ho, suy hô hấp: Các triệu chứng về hệ hô hấp như khó thở, ho, viêm đường hô hấp và suy hô hấp.
- Rối loạn thần kinh: Một số trường hợp gia cầm bị co giật, nằm bất thường, rối loạn thần kinh.
- Phù đầu, mắt, mỏ, lược và yếm: Các bộ phận như đầu, mắt, mỏ, lược và yếm bị phù và sưng.
- Da nhợt nhạt, chảy máu chân, chảy nước dãi: Gia cầm có biểu hiện da tái nhợt, chảy máu ở chân và chảy nước dãi.
Ở một số loài chim hoang dã và vịt nhà, các triệu chứng lâm sàng thường không rõ ràng hoặc không xuất hiện đầy đủ. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở gia cầm như gà, gà tây lại rất cao, có thể lên đến 100% trong một số trường hợp.
Kiểm soát bệnh cúm gà
Để phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả bệnh cúm gà, cần áp dụng đồng bộ các biện pháp sau:
Tiêm phòng Vắc Xin
Tiêm phòng vắc xin là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ đàn gia cầm trước nguy cơ dịch bệnh. Một số loại vắc xin được khuyến cáo sử dụng bao gồm:
- Vắc xin K-New H5: Đây là loại vắc xin được khuyến cáo để phòng và kiểm soát các bệnh do vi rút Bệnh Newcastle và Cúm H5 gây ra. Vắc xin này nên được sử dụng cho gia cầm từ 8 ngày tuổi trở đi.
- Vắc xin MEDIVAC AI: Vắc xin này được chỉ định để phòng ngừa cúm gia cầm ở các loại gà như gà thịt, gà trống, gà đẻ và gà giống. Medivac AI có thể được sử dụng khi gia cầm đạt 10 ngày tuổi.
Việc tiêm phòng định kỳ và đầy đủ theo khuyến cáo là rất quan trọng để xây dựng khả năng miễn dịch cho đàn gia cầm. Điều này góp phần ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh và duy trì sức khỏe cho đàn gia cầm.
Vệ sinh và khử trùng
- Thực hiện các biện pháp vệ sinh, khử trùng trang trại, chuồng trại, dụng cụ, phương tiện vận chuyển… để loại trừ nguồn lây nhiễm và ngăn chặn sự lây lan của vi rút là rất cần thiết. Cụ thể:
- Vệ sinh, khử trùng thường xuyên các khu vực nuôi nhốt gia cầm bằng các chất khử trùng hiệu quả.
- Vệ sinh, khử trùng các dụng cụ, phương tiện vận chuyển gia cầm trước khi sử dụng.
- Xử lý triệt để gia cầm mắc bệnh và các nguồn lây nhiễm khác.
Kiểm soát di chuyển gà
Hạn chế hoặc kiểm soát chặt chẽ việc di chuyển gia cầm, đặc biệt là các loài chim hoang dã và thủy cầm như vịt, ngỗng, cò… là rất cần thiết. Các loài này thường là nguồn lây bệnh quan trọng do là vật chủ tự nhiên của vi rút cúm A.
Giám gà thường xuyên
Thường xuyên giám sát, theo dõi tình hình sức khỏe đàn gia cầm và báo cáo kịp thời với cơ quan chức năng khi phát hiện các trường hợp nghi ngờ hoặc dịch bệnh bùng phát. Điều này giúp phát hiện và xử lý kịp thời, ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.
Tạm kết
Bệnh cúm gà là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng đối với ngành chăn nuôi. Việc nắm vững nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát bệnh rất cần thiết. Người nuôi nên tiêm phòng vắc xin, vệ sinh khử trùng, kiểm soát di chuyển gia cầm và giám sát kịp thời là rất cần thiết để bảo vệ an toàn đàn gà. Từ đó sẽ ngăn ngừa những thiệt hại to lớn do dịch bệnh gây ra.
